ESG nədir?

Ətraf Mühit, Sosial və Korporativ İdarəetmə standartlarına ümumi baxış

ESG-yə giriş

ESG (Ətraf Mühit, Sosial və İdarəetmə) şirkətlərin ətraf mühitə təsirini, maraqlı tərəflərlə münasibətlərini və daxili idarəetmə təcrübələrini qiymətləndirmək üçün istifadə etdiyi meyarlar toplusunu təmsil edir. ESG çərçivələri ilk dövrlərdə investisiyalarda dayanıqlılıqla bağlı narahatlıqları həll etmək üçün inkişaf etdirilib. Hazırda isə ESG çərçivələri qeyri-maliyyə riskləri və imkanlarını nəzərə almaq məqsədilə sənaye sahələrindəki şirkətlər üçün mühüm standartlara çevrilib.

ESG-nin əhəmiyyəti
İqlim dəyişikliyi, bərabərsizlik və xətti iqtisadiyyatdan dairəvi iqtisadiyyata keçid kimi qlobal problemlərlə üzləşdikcə ESG təcrübələrinə ehtiyac artır. İnvestorlar, istehlakçılar və tənzimləyici qurumlar şirkətlərin təbii və sosial resursları məsuliyyətlə idarə etməsina və dayanıqlılığa uyğun idarəetmə strukturları yaratmasına getdikcə daha çox diqqət yetirirlər. Bu gün ESG amilləri şirkətin investisiyanı təmin etmə qabiliyyətini qiymətləndirməkdə mühüm rol oynayır. Çünki bir çox investor potensial investisiyaları qiymətləndirmək üçün ESG meyarlarından istifadə edir.

 

ESG-nin üç komponenti

1. Ətraf mühit
   Ətraf mühit komponenti şirkətin təbiətlə münasibətini qiymətləndirir. Əsas elementləri bunlardır:
   • Resursların istifadəsi: Materialların necə əldə edildiyi və onların təkrar emal olunub-olunmadığı və ya dairəvi iqtisadiyyata töhfə verib-vermədiyi.
   • Emissiyalar və çirklənmə: Şirkətin istixana qazları emissiyaları, çirklənmə nəzarəti və zəhərli tullantıların idarə edilməsi ilə bağlı təcrübələri.
   • Biomüxtəliflik və torpaqdan istifadə: Şirkətin fəaliyyətində biomüxtəlifliyin qorunması və torpaq ehtiyatlarından dayanıqlı istifadə.
   • Su idarəetməsi: İstehsal prosesində su resurslarının səmərəli idarə edilməsi.
   Bu ESG komponentləri arasında ən mürəkkəbi hesab olunur. Çünki ətraf mühit amillərinin müxtəlifliyi və geniş hesabat üçün tələb olunan məlumatlar kifayət qədər çoxdur.
2. Sosial
   Sosial komponent şirkətin işçilər, müştərilər, təchizatçılar və fəaliyyət göstərdiyi icmalarla münasibətlərini əhatə edir:
   • Əmək təcrübələri və işçi rifahı: Ədalətli əmək haqqı, təhlükəsizlik standartları və peşəkar inkişaf imkanları.
   • Məhsul məsuliyyəti: Məhsulun təhlükəsizliyi və keyfiyyətinin təmin edilməsi, həmçinin məsuliyyətli təchizat təcrübələri.
   • İcma təsiri: Cəmiyyətin müxtəlif kəsimləri ilə əməkdaşlıq və onlara dəstək olmaq, həmçinin məhsulları ehtiyacı olan şəxslər üçün əlçatan etmək.
3. İdarəetmə
   İdarəetmə komponenti şirkətin daxili siyasəti, qərar qəbul etmə prosesləri və etik standartlarını əhatə edir:
   • Səhmdar hüquqları və idarə heyətinin strukturu: İdarə heyətinin müxtəlifliyi və səhmdarların səsvermə hüquqlarını ehtiva edir.
   • İdarə heyətinin kompensasiyası: İdarə heyətinin təşviqlərinin şirkətin dayanıqlılıq məqsədləri ilə uyğunlaşdırılmasının təmin edilməsi.
   • Korporativ davranış: Korrupsiyaya qarşı siyasət, rəqabət təcrübələri və etik qərar qəbuletmə prosesi.

ESG niyə müxtəlif sektorlar üçün vacibdir?
ESG faktorlarının əhəmiyyəti sənaye sektorunun fəaliyyət istiqamətinə görə fərqlənir. Məsələn, istixana qazı emissiyaları enerji sektorunda bank sektoruna nisbətən daha önəmli faktordur. Materiallıq adlanan bu konsepsiya, hansı ESG prinsiplərinin bir şirkət üçün maliyyə baxımından daha əhəmiyyətli olduğunu müəyyən etməyə kömək edir. Şirkətlər getdikcə ikili materiallıq yanaşmasını tətbiq edirlər ki, bu da ESG hesabatlarında həm maliyyə, həm də sosial təsirləri nəzərə alır.

ESG hesabatları necə hazırlanır?
İlk dövrlərdə investorlar üçün inkişaf etdirilsə də, hazırda ESG çərçivələri daha çox hesabat standartları kimi qəbul edilir. Ümumi hesabat çərçivələrinə Qlobal Hesabat Təşəbbüsü (GRI) və Davamlılıq üzrə Mühasibat Standartları Şurası (SASB) daxildir. Bu standartlar şirkətlərə ESG məlumatlarını açıqlamaqla bağlı tövsiyə rolunu oynayır. Hesabatlar illik olaraq açıqlana və ya ESG fəaliyyətini şəffaf şəkildə nümayiş etdirmək üçün onlayn şəkildə davamlı yenilənə bilər.

ESG və investisiya
ESG investisiyasının yüksəlişi kapital bazarlarının məsuliyyətli təcrübələr nümayiş etdirən şirkətləri mükafatlandırmaqla dəyişiklikləri necə təşviq edə biləcəyini göstərir. Buraya yaşıl istiqrazlar, qarşılıqlı fondlar və maliyyə qərarlarını ətraf mühit və sosial dəyərlərlə uyğunlaşdırmağa imkan verən ETF-lər kimi investisiya vasitələri daxildir.

ESG mütəxəssislərinin rolu
ESG mütəxəssisləri investisiya və korporativ məsləhətçilik də daxil olmaqla müxtəlif sektorlar üzrə fəaliyyət göstərirlər. Onlar davamlılıq təcrübələrinə dair ekspertizalar təşkil edir, şirkətlərə sıfır-karbon hədəflərinə çatmaqda kömək edir və dəyişən hesabatlılıq tələblərinə uyğunluğu təmin edirlər.

ESG ilə davamlı gələcəyin qurulması
ESG çərçivələri şirkətlərə riskləri idarə etməyə, yeni imkanlar qazanmağa və daha geniş davamlılıq məqsədləri ilə uyğunlaşmağa kömək edir. Daha çox şirkət ESG təcrübələrini mənimsədikcə, çərçivə inkişaf edir. Nəticədə ESG çərçivələri biznesləri, investorları və cəmiyyəti ətraf mühitin səmərəli idarə edilməsi, sosial məsuliyyət və güclü idarəetmə vasitəsilə davamlı gələcəyə yönəldir.